Inleiding

Voor u ligt de programmabegroting 2018, inclusief het financieel meerjarig begrotingsperspectief voor 2019-2021. Deze programmabegroting is de laatste begroting van de collegeperiode 2014-2018 en betreft een nadere uitwerking van de Kadernota 2018 die u in juni van dit jaar richtinggevend heeft vastgesteld.
In de kadernota heeft u de strategische kaders opgesteld voor de komende jaren op basis van het Raadsprogramma 2014-2018 “Krachtig de handen ineen” en het College Uitvoeringsprogramma (CUP) ”Daadkrachtig, Duurzaam in Dialoog”. We zijn in het laatste jaar voor de verkiezingen aangekomen. Een goed moment om op deze plek kort terug te blikken en op hoofdlijnen de uitdagingen te schetsen voor de nieuwe collegeperiode na de verkiezingen.

Terugblik op de periode 2014 - 2018

Zoals wij al aangaven in de kadernota 2018 kan in algemene zin gesteld worden dat het CUP grotendeels is gerealiseerd of in proces gebracht. Wij kijken terug op een enerverende collegeperiode met veel bestuurlijke wisselingen, uitdagende financiële opgaven en mooie zichtbare resultaten. Een aantal aansprekende resultaten willen we niet onvermeld laten.

Er wordt weer gebouwd in Ommen. In het raadsprogramma “Krachtig de handen ineen” werd de ambitie uitgesproken voor betaalbare woningen, zowel in de sociale sector als starterswoningen voor jongeren. Met de bouw van woningen op de Westflank, het Havengebied en de Vlierlanden is weer een impuls gegeven aan de woningbouw in Ommen. Beleidsmatig is de woonvisie een belangrijk document van de afgelopen periode. Het biedt de kaders voor de toekomst met aandacht voor betaalbare woningen, woningen voor starters, levensloop bestendige woningen en sociale woningen. Daarnaast zijn woningbouw afspraken gemaakt met de provincie en zijn nieuwe prestatieafspraken voor de komende jaren overeengekomen met de woningbouwcorporatie.

Ook de huisvesting van het onderwijs heeft de afgelopen periode veel aandacht gekregen. De ambities uit het Raadsprogramma om goede huisvesting voor het onderwijs te realiseren is behaald. Diverse renovaties en verbouwingen van scholen, de uitbreiding van het Vechtdal College en de uiteindelijke besluitvorming voor de bouw van Kindplein West zijn aansprekende resultaten die belangrijk zijn voor de toekomst van Ommen.

Een andere belangrijke ambitie lag op het creëren van een sterke economie met een levendig centrum zonder leegstand en meer werkgelegenheid. De toegenomen uitgifte van bedrijfskavels op Bedrijvenpark De Rotbrink en andere bedrijventerreinen laat zien dat ook in Ommen de economie weer aantrekt. Daarnaast hebben de investeringen in het centrum van Ommen geleid tot en stijgende lijn in de werkgelegenheid en een nieuwe uitstraling gegeven aan het bruisende hart van het Vechtdal. We zien ook dat de recreatiesector profiteert van de verbeteringen in het Centrum en de aanpassingen aan de loop van de Vecht vanuit het project Ruimte voor de Vecht. Tot slot heeft uw raad onlangs ook de economische visie vastgesteld voor Ommen.

Aan het begin van deze periode zijn veel ambities geformuleerd op het gebied van bereikbaarheid, verkeer en duurzaamheid. Met de vaststelling van de Verkeersvisie 2030 met daarbij het uitvoeringsprogramma, het duurzaamheidsprogramma met concrete maatregelen en de extra investeringen in bermverbetering zijn deze ambities niet alleen beleidsmatig uitgewerkt, maar hebben ook al een concrete vertaalslag gekregen in diverse projecten en fysieke aanpassingen.

De grootste opgave was wellicht de transitie in het sociaal domein. Een sterk en sociaal Ommen creëer je namelijk niet door enkel de gedecentraliseerde taken netjes en goed uit te voeren. Het vraagt om een andere houding en andere werkwijzen van zowel de ambtelijke organisatie als maatschappelijke organisaties, inwoners en bestuur. Deze transformatie is nog in volle gang en wordt concreet vormgegeven in experimenten, nieuwe participatievormen en in diverse projecten. Bijvoorbeeld door de inzet van de Samen Doen teams, Nieuw Na0berschap, maar ook door pilots zoals het Ommer Podium; een nieuwe manier om inwoners de ruimte te gunnen en participatie concreet vorm te geven.

Overheidsparticipatie, meedoen en werken vanuit de opgave in plaats vanuit de regels blijft ook de komende jaren één van de belangrijkste opgaven. Niet alleen in het sociaal domein, ook in het ruimtelijk fysieke domein met de implementatie van de omgevingswet en in onze publieksdienstverlening vraagt dit om een andere manier van werken. Het proces rondom het inspiratiedocument “Houvast voor de toekomst” is hiervan een mooi voorbeeld. Door intensieve participatie zijn beelden opgehaald van inwoners, organisaties en bedrijven voor de toekomst van Ommen (met 2030 als horizon). Daaruit blijkt dat de Ommense samenleving voor de toekomst extra aandacht vraagt voor 3 thema’s; Digitalisering, Duurzaamheid en Zelfredzaamheid. Thema’s die passen in de huidige tijdsgeest.
Tot slot hadden we aan het begin van deze periode een ambitie op het gebied van financiën. Een moeilijke opgave die we hebben gerealiseerd. We sluiten deze periode af met een gezond financieel beleid en een goed financieel fundament. De structureel sluitende begroting die voor u ligt hebben wij kunnen realiseren door stevige bezuinigingen in de afgelopen collegeperiode zowel uit het bezuinigingsprogramma Mee(r) doen met Ommen als uit het Herstelplan van 2016. Moeilijke keuzes en terughoudendheid ten aanzien van nieuw beleid hebben er toe geleid dat we voor de nieuwe raadsperiode financiële ruimte beschikbaar hebben om invulling te geven aan nieuwe ontwikkelingen en ambities. Desondanks denken wij dat het verstandig is om ook in de komende periode spaarzaam en behoedzaam te zijn op uitgaven en scherpe keuzes te blijven maken ten aanzien van investeringen, inkomsten en uitgaven. De reserve is weliswaar aangevuld en het weerstandsvermogen is toegenomen, maar het college stelt voor deze nog verder te laten toenemen.

Daarmee kunnen we concluderen dat de 11 hoofdambities van het Raadsprogramma vrijwel volledig zijn gerealiseerd. Dit biedt de nieuwe raad na de verkiezingen de ruimte om met een hersteld financieel fundament voort te bouwen aan een sterk en vitaal Ommen.

Uitdagingen voor 2018 en verder

In de terugblik hebben we al een paar onderwerpen en uitdagingen aangestipt voor de komende collegeperiode, zoals de transformatie in het sociaal domein, de komst van de Omgevingswet en de opkomst van nieuwe vormen van participatie. In deze begroting hebben we een aantal uitdagingen voor de komende periode opgenomen omdat ze onvermijdelijk op ons af komen of noodzakelijk zijn voor een goede toekomstgerichte dienstverlening aan onze inwoners, bedrijven en bezoekers.
We leven immers in een veranderende samenleving, waarin we een beweging maken van “hiërarchie, systeem en orde” naar “complexiteit, diversiteit en onderlinge afhankelijkheid.
Kennis en informatie is meer toegankelijk voor iedereen en vraagstukken beperken zich niet meer tot een domein of tot de grenzen van de gemeente. De verhouding in de samenleving verandert. De grens tussen organisaties, gemeenten en samenleving worden meer fluïde.

We zien er ervaren dat er vanuit de samenleving initiatieven ontstaan die vragen om een andere rol van de gemeente. Ook wetgeving draagt daar aan bij. De komst van de omgevingswet bijvoorbeeld vraagt niet alleen om een actualisatie van het GOP, maar ook om anders te kijken naar de manier waarop we als totale gemeentelijke organisatie werken. En hoe we onze interactie met de inwoners, bedrijven en andere organisaties binnen en buiten onze gemeente kunnen en willen vormgeven.
Onze houding en werkwijze is in basis dienstverlenend. En voor die inwoners die niet zelf kunnen of waar de directe omgeving niet kan helpen of ondersteunen hebben wij de verantwoordelijkheid en taak om “te zorgen voor”. Maar steeds vaker zullen wij een beroep doen op de expertise van andere organisaties en individuen om gezamenlijk maatschappelijke opgaven vorm te geven. Of het nu gaat om ‘in partnerschap’ samen te werken of om ruimte te geven voor initiatief en co-creatie, de veranderende samenleving vraagt van ons en van de Bestuursdienst Ommen-Hardenberg een omslag naar meer programmatisch en integraal werken waarbij de maatschappelijk opgave centraal staat. Willen we klaar zijn voor de opgave die voor ons ligt, en een gewaardeerd partner zijn voor inwoners en bedrijven, dan zien we dat er moet worden geïnvesteerd in meer strategisch (denk-)vermogen om te kunnen ontwikkelen en innoveren. Vandaaruit kunnen we de slag maken naar meer opgave gericht werken en een investering in integraal werken en verbeterde publieksdienstverlening. In de bedrijfsvoeringsparagraaf besteden we hier verder aandacht aan. In deze begroting is hiervoor een budgetvraag opgenomen. Vóór de begroting zullen wij u nader informeren over de hoofdlijn van de ontwikkeling van de organisatie.
Voor wat betreft de publieksdienstverlening tot slot, zien wij een verdergaande ontwikkeling van digitalisering. Ook een thema dat naar voren komt in het inspiratiedocument “Houvast voor de Toekomst”. We willen voldoen aan wettelijke taken en inspelen op nieuw mogelijkheden die er op dit vlak zijn, maar wel zonder het contact met onze inwoner te verliezen. Investeringen in meervoudig gebruik van beschikbare (open) data en het veilig kunnen delen van informatie zijn belangrijk voor efficiënte dienstverlening. Maar publieksdienstverlening moet ook een gezicht blijven houden en de Ommense samenleving aanvoelen. De toegankelijkheid en gastvrijheid van het gemeentehuis zal daarin de komende jaren een belangrijke rol spelen en vragen om een modernisering.

Procesplanning

Vóór de begrotingsbehandeling wordt nog de eerste begrotingswijziging aan u aangeboden. Belangrijk onderdeel hierbij is de verwerking van de septembercirculaire. Tevens wordt voor de behandeling van de begroting de 2e bestuursrapportage aan uw raad toegezonden.

De planning voor de behandeling van deze begroting ziet er als volgt uit:

Wij stellen u voor conform het vaststellingsbesluit te besluiten tot vaststelling van de programmabegroting 2018 en de (meerjaren) begroting 2018-2021. Daarmee machtigt uw raad ons college uitvoering te geven aan het begrotingsjaar.

Wij zien uit naar de bespreking van deze begroting door en met uw raad

Ommen, 26 september 2017.

Burgemeester en wethouders van Ommen,